Het verhaal van Kim Jiyoung fictionaliseert het verhaal van de gemiddelde vrouw in Korea. In mijn hoofd betitelde ik dit boek tot een sadistische cursus: ‘hoe maak je vrouwen tot tweederangs burgers?’ De non-fictie lagen in dit fictie verhaal zijn waardevol en leerzaam, want de gemaakte statements worden gesterkt door onderzoek in voetnooten.
Kim Jiyoung leer je kennen als jonge vrouw. Ze vertelt hoe de generatie voor haar opgroeit, hoe zij als kind haar schooltijd meemaakt en ten slotte hoe zij haar eerste baan heeft en uiteindelijk moeder wordt.
Ze krijgt in iedere levensfase te maken met onrecht. In mijn hoofd betitelde ik dit boek tot een sadistische cursus: ‘hoe maak je vrouwen tot tweederangs burgers?’ Nou, onder meer door vrouwen een BSN-nummer met als eerste getal een twee te geven, en mannen een één. Door in schoolkantines meisjes als laatste te eten te geven, na de jongens. Door vrouwen te shamen als ze een dochter krijgen. En door de lonen ver uit elkaar te laten liggen, en vrouwen niet aan te nemen of te waarderen onder het mom van ‘die worden toch zwanger’. Praktijken die ik ken van mijn oma’s tijd.
Het sprak voor zich dat versgekookte rijst werd opgeschept in de volgorde van vader, zoon, oma en dat de dumplings, gehaktballetjes en gave blokjes tofu op haar broertjes bord belandde en de afgebrokkelde restjes overbleven voor Jiyoung en Eunyoung. (…) Het was altijd zo geweest.
Mooi aan dit verhaal is dat iedere keer dat er onrecht wordt aangedaan, er een vrouw rebelleert. Bijvoorbeeld bij de strenge kledingvoorschriften voor meisjes op Jiyoungs school. Meiden moeten zoveel kleding dragen en zulke strakke schoenen dat ze niet kunnen spelen, voetballen of touwtjespringen. Als een schoolgenootje van Jiyoung vraagt waarom, krijgt ze als antwoord van de conciërge dat meisjes niet spelen en jongens wel, daarom mogen zij wel sneakers aan en een t-shirt.
Er was één punt waar ik me aan stoorde. Dat Jiyoung zogenaamd een psychose heeft. Daardoor verandert haar perspectief soms naar dat van een alwetende verteller, en verteld ze over een klasgenoot of collega. Dit waren in mijn leeservaring hele nuttige toevoegingen. Ik vind het jammer dat Jiyoung als ‘gek’ bestempeld moet worden om het geheel aannemelijker te maken. Om de fictie met non-fictie te mixen, maar het pakte niet uit zoals ik het had verwacht. Om eerlijk te zeggen was ik benieuwd naar die psychose, en hoe die uitgewerkt wordt in fictie, waar die psychose vandaan kwam, maar het was een ontzettende tegenvaller. Een geplakte pleister op een probleem dat ik niet zie, namelijk: hoe maken we feitelijkheden aannemelijk voor een groot publiek. Wellicht had dit een essay moeten zijn, in plaats van fictie.
Hoe dan ook is het een bestseller geworden. Het werkt. Ik las het boek in twee dagen uit en legde een ander boek ervoor weg. Ik heb veel over Zuid-Korea geleerd, vooral dat het niet zo’n Westers land is als ik dacht. Het deed mij denken aan de periode dat ik in Japan woonde bij een gastgezin, waarbij de moeder van het gezin het hardst werkte van iedereen, van vier uur ’s ochtends tot na middernacht was ze wakker om maaltijden te bereiden, te werken en ten slotte te wachten tot haar man thuiskwam. Toch herkende ik ook Nederlandse situaties in dit verhaal. Wij zijn misschien een stuk verder, maar zelfs bij ons is er nog steeds een loonkloof, en is geweld tegen vrouwen aan de orde van de dag.
