De nieuwe Murakami ‘Moord op Commendatore – Een Idea verschijnt’ is een feest voor de fans. Maar ook als je Murakami hiermee voor het eerst ontdekt, moet het een bijzondere leeservaring zijn. Haruki Murakami’s werk wordt bejubeld en hij is al jarenlang favoriet bij literatuurcritici als het gaat om de Nobelprijs voor de literatuur.
Eigenlijk houd ik niet altijd van dikke boeken (je moet zolang stilzitten), maar deze kon ik niet wegleggen. Murakami neemt je mee naar zijn droomwereld, waar je van de ene verbazing in de andere rolt. Hij weet een bijzonder universum op te tuigen, zoals alleen hij dat kan.
Het verhaal gaat over een zesendertigjarige portretschilder. Hij is onlangs gescheiden van zijn vrouw, maar er wordt aan het begin van het verhaal al verklapt dat ze weer bij elkaar komen. Het hoofdpersonage schildert portretten om geld te verdienen, maar eigenlijk zou hij liever iets anders creëren. Na zijn scheiding maakt hij een reis door Japan en daarna gaat hij in het huis van een overleden nihonga-schilder wonen. Al snel gebeurt er iets vreemds. Diep in de nacht vallen de krekels stil en begint er een bel te luiden. Het lijkt van buiten te komen. In eerste instantie doet het geluid onze hoofdpersonage verstijven. Uiteindelijk helpt zijn excentrieke buurman, Menshiki, hem bij het ontrafelen van dit mysterie. Gaat hij erachter komen wie de bel luidt?
Er zijn mooie parallellen te herkennen tussen schrijven en schilderen:
Ik heb het altijd heerlijk gevonden om vroeg in de ochtend simpelweg naar een wit doek te kijken dat nog helemaal onbeschilderd was. Bij mezelf noemde ik dit ‘doek-zen’. Er stond nog niets, maar van leegte was geen sprake. Op dat spierwitte oppervlak hielden allerlei toekomstige vormen zich verborgen. […] Ik hield van dit moment. Het moment waarop bestaan en niet-bestaan door elkaar lopen.
Het lijkt soms alsof Murakami bijna in clichés vervalt, maar hij schrijft uiteindelijk een soort anti-cliché van. Zoals:
Uitsluitend de stilte was hoorbaar. De stilte was hoorbaar; dat was niet zomaar een woordgrapje. Boven in afgelegen bergen zit in de stilte ook geluid.
Murakami schrijft in klare taal. Zijn zinnen zijn vaak eenvoudig en kort. Iets dat zowel in Japans als Nederlands ervoor zorgt dat het toegankelijk is. Desalniettemin gaat het verhaal de diepte in en zweeft het tussen bestaan en niet-bestaan in. De Nederlandse vertaling is bovendien erg goed gedaan. Als je het leuk vind om meer te weten over het vertaalproces dan kun je de Facebook ‘Waar ik over denk als ik Murakami vertaal‘ volgen.
Het boek kwam voor mij erg dichtbij Kafka aan het Strand, gezien het bijzondere gehalte aan magisch-realisme. De enige kritiek die ik had was over een scène waarin je de stem van schrijver Murakami te sterk hoort doorklinken, terwijl ik juist een mogelijkheid zag om het personage terug te laten komen. Murakami vergelijkt wijn met vrouwen, maar de hoofdpersonage van het verhaal heeft zojuist zijn schilderij vanuit een andere hoek bekeken en daarover zou een vergelijking meer op zijn plaats zijn:
[…] Het was wijn met een dieprode smaak. […] Net als een mysterieuze vrouw, bij wie de aspecten van haar schoonheid steeds anders oogden, afhankelijk van de hoek en het licht.
Ach, hoe dan ook; chapeau voor Murakami en zijn creativiteit. Op naar deel twee: metaforen verschuiven (deze komt 12 januari uit).
