Sara Nović laat de balkanoorlog in haar debuutroman pijnlijk dichtbij de lezer komen. Haar hoofdpersonage Ana maakt de oorlog mee als kind. Uiteindelijk vlucht ze naar Amerika en probeert ze te verwerken wat er is gebeurd.
Ana Juric is tien jaar oud als de oorlog begint. Ze woont met haar familie in Zagreb. De oorlog komt iedere dag dichterbij. Eerst weet ze alleen van de oorlog via verhalen:
Mensen verdwenen in Vukovar. Mensen werden onder dreiging van geweld te voet naar het oosten gestuurd. Mensen verdampten tijdens de nachtelijke bombardementen tot bloedrode mist.
Totdat ze keer op keer de schuilkelder in moet en mensen ziet sneuvelen. Ana vecht zelfs een tijd mee in de oorlog als kindsoldaat. Iets wat haar nog dieper beschadigt dan ze al was.
Ik keek naar een gezin dat de straat overstak, stond iets te lang naar hen te staren en de moeder wierp een boze blik op mijn vieze t-shirt, uit de hoogte, zoals je naar bedelende zigeuners kijkt. Even miste ik mijn geweer, alleen al het in handen hebben zou haar ervan hebben weerhouden zo naar me te kijken, maar ik schaamde me meteen voor deze gedachte.
Het boek verspringt in de tijd. Na een heftig eerste deel, volgen we Ana plots vanuit Amerika. Ze is daar opgegroeid bij pleegouders en blikt terug op wat ze heeft meegemaakt. Ze probeert haar verleden te verstoppen. Als ze uiteindelijk met haar vriend Brian wil gaan samenwonen, besluit ze het verhaal te vertellen. Hij vraagt haar: ‘hoe bewaar je dat allemaal in zo’n klein lichaam?’
Ik vond ‘Wie het mooist valt’ duidelijk een debuutroman. Er waren dingen die beter konden. Soms gaan de hoofdstukken snel, gebeurt er veel, en vroeg ik me af of sommige scènes niet beter weggelaten of uitgewerkt hadden kunnen worden. Ook stijltechnisch had ik verbeterpunten, zo ben ik zelf niet echt een voorstander van multiple choice-vergelijkingen (‘Zijn vingers gleden over de rug van een boek alsof het braille was of de hand van iemand die hij lang had liefgehad […]’).
Ik ben erg benieuwd naar volgend werk Sara Nović. ‘Wie het mooist valt’ is een boek waarvan het verhaal verteld móet worden (en gelezen). De Balkanoorlog heeft veel sporen achtergelaten en dat maakt de schrijfster voelbaar. Zeker door af en toe van een afstand (vanuit Amerika) naar Kroatië te kijken. Als lezer schaamde ik me over hoe weinig ik van de oorlog af wist en vroeg ik me af waarom mijn geschiedenisboeken volstonden over de Tweede Wereldoorlog, maar niet over de Balkanoorlog.
